Ewout van der Dussen en zijn vrouw Catharina van der Hoeff, zijn na een lange logeerperiode in hun geboortestad Delft, weer teruggekeerd op Sypesteyn. De portretten waren uitgeleend aan Het Prinsenhof in Delft, in verband met de tentoonstelling "De portretfabriek van Michiel van Mierevelt".
Als dank gaf Anita Jansen, conservator Het Prinsenhof, 26 maart 2012 een lezing over Michiel van Mierevelt. Anita noemt Van Mierevelt (naast Vermeer) dé beroemdste meester/portretschilder van Delft van de Gouden Eeuw.
Michiel van Mierevelt werd geboren in Delft in 1566 en heeft daar ook tot zijn overlijden in 1641 gewoond. Zijn vader die goudsmid was, leerde hem de grondbeginselen van de schilderkunst en daarna heeft hij twee jaar les gehad van Anthonie Blokland. Na het overlijden van Anthonie Blokland gaat Michiel, die inmiddels 17 jaar oud is, terug naar huis en hij schrijft zich rond 1585 in als schilder bij het Lucasgilde.
In 1590 begint hij portretten te schilderen. In die tijd, middenin de 80 jarige oorlog was er minder vraag naar bijvoorbeeld historie stukken, maar juist wel veel naar portretten van de opkomende burgerklasse.
Van Mierevelt had voornamelijk klanten uit Delft en omgeving. Nadat hij in 1603 een portret had gemaakt van Louise de Colligny, kreeg hij in 1607 van het stadsbestuur van Delft het verzoek om een portret te schilderen van Prins Maurits en zo wordt hij hofschilder van de Oranjes.
Hij maakte ook een kopie voor de Staten Generaal: op deze manier kreeg hij daar ook naamsbekendheid. Hij vraagt octrooi aan voor het portretrecht van Maurits: hij krijgt dit recht voor zes jaar.
In die zes jaar heeft hij honderden portretten gemaakt van Prins Maurits in de leeftijd van 1607-1625. Hij ging steeds van hetzelfde basisportret uit maar maakte de geportretteerde met de jaren, door toevoeging van wat rimpels en een wijkende haarlijn, steeds ouder. Het portret kon in verschillende formaten worden geleverd: als borststuk, kniestuk, of ten voeten uit en dan ook nog in verschillende kleding: militair of hoofs. Ook andere prominenten als Hugo de Groot, Johan van Oldenbarnevelt, Pieter Corneliszn. Hooft, Jacob Cats en Constantijn Huygens kwamen naar Delft om voor Michiel te poseren.
Tot tweemaal toe wordt Van Mierevelt gevraagd hofschilder te worden in Engeland, maar daar gaat hij niet op in.
Anita Jansen heeft met een team onderzoek gedaan naar de werkwijze van Van Mierevelt. Door gebruik te maken van tracing/transparant polyester dat over een portret werd gelegd, bleek dat Van Mierevelt voor ál de portretten van een bepaald persoon, uitging van dezelfde contourlijnen.
Bij de opzet van een schilderij, schilderde men, alleen daar waar het gezicht zou komen, eerst een dikke, witte laag, met een grove kwast, om zo het gezicht als het ware van onderen te laten oplichten, (Als je goed kijkt kun je soms nog op schilderijen een soort halo rond het gezicht zien en dat komt door deze aangebrachte dikkere, witte onderlaag.) Daarna bracht men in een ondertekening de contouren van het portret aan. Waarna het geheel werd uitgewerkt in olieverf.
Door middel van een ponstekening konden van meerdere exemplaren een portret worden gemaakt. De stippellijnen zijn soms nog duidelijk te zien.
Uit onderzoek bleek ook dat portretten van verschillende mensen dezelfde contourlijnen hadden, dus afstand tussen de ogen etc. waren bij verschillende personen hetzelfde. Later werden de karakteristieken van het gezicht daarop aangebracht, om de portretten hun eigen persoonlijkheid te geven.
Het is grappig om te zien als er portretten van verschillende mensen naast elkaar gelegd worden - ze lijken allemaal een klein beetje uit een grote familie te komen.
De portretten werden op hout (5-8 mm) geschilderd; de binnenste plank was ook de breedste plank, omdat daar het gezicht op werd geschilderd. De planken werden door middel van een messing-groef systeem (soort laminaat klik systeem) aan elkaar gezet. In andere delen van het land werden de planken "koud" aan elkaar gelijmd, maar in Delft gebruikte men nog deze messing-groef methode.
De borststukken, kniestukken en portretten ten voeten uit hebben per groep dezelfde afmetingen.
Een beperkt deel van de collectie werd gesigneerd:
Vanaf 1607 luidde zijn signatuur: M. Mierevelt en ná 1620 veranderde het in: M. Miereveld, kopieën kregen geen signatuur.
De tentoonstelling in Delft kreeg als titel "De Portretfabriek van Michiel van Mierevelt". Dit, omdat Van Mierevelt zeker 100 schilderijen per jaar maakte en hij in ieder geval een carrière van 50 jaar had, dus dat zijn heel wat portretten geweest!
Ook had Van Mierevelt leerlingen in dienst die hem hierbij geholpen hebben - soms te zien aan heel kleine verschillen van dezelfde portretten.
Soms bestelde men van eigen portretten borststukjes om op andere locaties (bijvoorbeeld bij de kinderen) op te hangen. Een borststuk kostte rond de 50 gulden en een kopie 24 gulden. Zo is er in Het Prinsenhof in Delft een borststuk te zien van het schilderij van "onze" Catharina van der Hoeff!
Tijdens de periode dat Ewout van der Dussen en Catharina van der Hoeff uit logeren waren in Delft, hing op hun plek in de Lage Zaal van het Kasteel-Museum Sypesteyn een portret van Anna Maria van Schurman. Ons portret van Anna Maria is niet aan Van Mierevelt toegeschreven, maar de Delftse meester "fabriceerde" haar wel. In de tentoonstelling in Het Prinsenhof hing een Schurman-portret door de portretfabriek Van Mierevelt uit het museum van Franeker. Schurman was overigens één van de weinige vrouwen die in het atelier van Van Mierevelt werd geportretteerd op basis van haar eigen kwaliteiten en dus niet als helft van een pendantenpaar. Ze werd in die tijd als wonderkind beschouwd en vergaarde internationale roem vanwege haar talenkennis en geschriften. Ze correspondeerde met intellectuelen als Jacob Cats en Constantijn Huygens, die overigens net als zij door Van Mierevelt werden geportretteerd.
Het was bijzonder leerzaam om van Anita te horen hoe de portretten van Ewout en Catharina zijn geschilderd in 1626. Ik ben blij dat ze weer op hun oorspronkelijk plekje hangen en kan nu nog veel meer vertellen over deze prachtige portretten, die gemaakt werden door, nu ook een klein beetje "onze" Michiel van Mierevelt!!
De foto laat het portret van Catharina van der Hoeff zien. Wilt u weten hoe haar echtgenoot Ewout van der Dussen er uit ziet, dan bent u van harte welkom in ons kasteel om zijn portret te komen bewonderen.
Elly Grosscurt
Geen opmerkingen:
Een reactie posten